Dolnośląskie Centrum Fotografii „Domek Romański”, Galeria OKiS we Wrocławiu
Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, pl. bpa Nankiera 8, Wrocław
Wernisaż w czwartek 27 października o godz. 18:00, ekspozycja od 13.10 do 10.11.2016
Kuratorka: Magdalena Mądra. Kierownik artystyczny galerii: Jan Bortkiewicz
Wystawa Orixás, na którą składa się trzydzieści fotografii autorstwa Pierre’a „Fátúmbíego” Vergera, ukazuje różnorodne aspekty kultury obrzędowej joruba w Afryce Zachodniej, a także w Brazylii, jednym z wielu krajów Nowego Świata, gdzie kultura ta jest nadal obecna.
Pojęcia orixás i baba egun, oznaczające duchowe istoty, które uzyskały status bóstw, odnoszą się zarówno do rodowodu, jak i doświadczenia potomków tych mitycznych istot.
Fotografie, powstałe w latach 1950–1960 podczas długich pobytów Vergera w społecznościach wyznawców religii joruba, dokumentują żywe doświadczenie religijne. Obrzędom prawie zawsze towarzyszą muzyka perkusyjna i taniec. Splot wielu sfer sensorycznych (słuchowej, ruchowej, dotykowej itd.) sprawia, że trudno podzielić je na kategorie i nazwać poszczególne konstytutywne części doświadczenia religijnego, które przenika życie codzienne wyznawców. Na przykład fenomen transu nadal stanowi wyzwanie dla zachodniego racjonalizmu, otwierając drogę do innych form cielesnego postrzegania doświadczenia religijnego, mającego cechy doświadczenia mistycznego, oraz wnosząc nowe wątki do dyskusji na temat roli religii i przodków.
Chociaż kontekst religijny w krajach, o których tu mowa, bardzo się zmienił, praktyki religijne orixás i baba egun nadal odgrywają tam istotną rolę, stanowiąc łącznik pomiędzy światem przodków a współczesnością oraz niosąc ważne przesłanie dla dzisiejszego świata.
Pierre Verger (ur. 1902, zm. 1996) był fotografem, etnografem i babalawo (kapłanem religii joruba ifá), który poświęcił swoje życie studiom nad afrykańską diasporą, m.in. zagadnieniom handlu niewolnikami, religii Nowego Świata wyrosłym z afrykańskich korzeni oraz przepływom kulturowym i ekonomicznym pomiędzy Afryką a Nowym Światem.
W wieku trzydziestu lat, po stracie rodziny, rozpoczął karierę fotoreportera. Przez następne piętnaście lat przemierzył cztery kontynenty, dokumentując wiele kultur, które niedługo potem przestały istnieć. W mieście Salvador w Brazylii zainteresował się lokalną historią i kulturą, co skłoniło go do porzucenia życia wędrownego fotografa na rzecz badań afrykańskiej diaspory w obu Amerykach. Gdy badał kulturę joruba i jej brazylijskie wpływy, przeszedł inicjację religii candomblé i został jej kapłanem. Podczas wizyty w Beninie przeszedł inicjację ifá (wróżenie za pomocą muszli kauri), został babalawo (kapłanem) Orunmila i przyjął imię Fátúmbí („ten, który narodził się na nowo dzięki ifá”).
Swoje badania etnograficzne opisał w wielu referatach, artykułach naukowych i książkach. W 1966 roku paryska Sorbona przyznała mu tytuł doktora. Żył dziewięćdziesiąt cztery lata, kontynuując badania i prace dokumentacyjne aż do śmierci. Fundacja im. Pierre’a Vergera w Salvadorze, którą stworzył, aby zapewnić ciągłość swojej pracy, jest w posiadaniu ponad 63000 jego fotografii i negatywów, a także zapisków i korespondencji.
W wernisażu wystawy w czwartek 27 października weźmie udział Angela Elizabeth Lühning,
dyrektor i badaczka Fundacji im. Pierre’a Vergera.
Angela Elisabeth Lühning jest doktorem etnomuzykologii, antropologii i literatury iberoamerykańskiej Freie Universität w Berlinie (1989) oraz profesorem etnomuzykologii w Szkole Muzycznej Uniwersytetu Federalnego Stanu Bahia (UFBA) w mieście Salvador w Brazylii.
W kręgu jej zainteresowań badawczych znajdują się zagadnienia kultury afrobrazylijskiej – archiwalne nagrania muzyczne, epistemologia w etnomuzykologii, współpraca badawcza, kształcenie nauczycieli muzyki w kulturze brazylijskiej oraz współczesne praktyki muzyczne w społecznościach afrobrazylijskich w wielkich ośrodkach miejskich, takich jak Salvador.
Lühning jest także dyrektorką i badaczką w Fundacji im. Pierre’a Vergera w Salvadorze (założonej w 1988 roku przez Pierre’a „Fátúmbíego” Vergera), która m. in. realizuje działania kulturalne dla dzieci i młodzieży z okolicznych dzielnic zamieszkałych przez ludność czarnoskórą. Opublikowała wiele artykułów i książek poświęconych wszystkim wymienionym wyżej zagadnieniom, m.in. życiu i pracy Pierre’a Vergera oraz stworzonej przez niego fundacji.
Wystawa jest częścią festiwalu „Dziady. Recykling”,
organizowanego przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego, w ramach Olimpiady Teatralnej
wpisanej w program Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
W ramach festiwalu „Dziady. Recykling” zaprezentowane zostaną ponadto (w Kamienicy Rynek 25) dwie wystawy fotografii:
Święte skrzyżowania Moniki Bułaj
Dziady Starego i Nowego Świata Magdaleny Mądrej