Dom Spotkań z Historią, ul. Karowa 20, Warszawa
Współorganizatorzy: Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Kownie,
Dolnośląskie Centrum Fotografii „Domek Romański”
Wernisaż w czwartek 7 kwietnia o godz. 18:00, ekspozycja do 15 maja 2016
Wystawa fotografii Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
„Z niepewności w niepewność: uchodźcy wojenni na Litwie w latach II Wojny Światowej”.
Pod honorowym patronatem Jego Ekscelencji Ambasadora Republiki Litewskiej Šarūnasa Adomavičiusa
Na wystawie pokazanych zostanie kilkadziesiąt fotografii wykonanych przez fotografików
Edmunda i Bolesławę Zdanowskich, właścicieli zakładu fotograficznego w Wilnie, uczniów, a później współpracowników słynnego wileńskiego fotografika – Jana Bułhaka, które zostały zamówione przez Towarzystwo Pomocy Wileńszczyźnie.
Zbiór ten, opracowany przez kuratorkę wystawy Vaidę Sirvydaitė-Rakutienė, zawierający 76 fotografii przechowywany w Narodowym Muzeum sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Kownie został po raz pierwszy zaprezentowany publicznie pod koniec 2014 roku, a sierpniu 2015 roku w Dolnośląskim Centrum Fotografii „Domek Romański” we Wrocławiu. Zdjęcia pokazują życie codzienne uchodźców – Litwinów, Polaków, Żydów na przełomie 1939 i 1940 roku
Kurator Vaida Sirvydaitė-Rakutienė o wystawie: Po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r. Litwę zalały tłumy uchodźców – ludności cywilnej oraz internowanych żołnierzy polskich. Nieco później, w październiku 1939 r., przybyli też mieszkańcy Niemiec i Związku Sowieckiego, zmuszeni przez tamtejsze władze do opuszczenia swoich krajów. (…) Atmosferę panującą w Wilnie w końcu 1939 – na początku 1940 r. uwiecznili na swoich zdjęciach Edmund i Bolesława Zdanowscy, którzy podjęli się wykonania tej misji na zamówienie Towarzystwa Pomocy Wileńszczyźnie. (...)
Zarówno same fotografie, jak i komentarze są cennym ikonograficznym źródłem wiedzy o codzienności pozostającej w cieniu wydarzeń historycznych 1939 r., odzwierciedlającym socjalne, społeczne, kulturalne i emocjonalno-psychologiczne aspekty życia uchodźców w Wilnie. Wystawa zachęca do zwrócenia uwagi na wartości ogólnoludzkie, dostrzeżenie znaczenia działalności organizacji i towarzystw społecznych, (...) które wyciągnęły pomocną dłoń ludziom dotkniętym nieszczęściami wojennymi.
Bolesława (1908-1982) i Edmund (1905-1984) Zdanowscy są przedstawicielami wileńskiej szkoły fotografii. Byli uczniami, a później współpracownikami słynnego wileńskiego fotografika – Jana Bułhaka. Oprócz pracy twórczej zajmowali się także nauczaniem fotografii.
Edmund Zdanowski od 1929 r. pracował jako instruktor w Zakładzie Fotografii Artystycznej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Pobrali się w 1930 roku, a od 1934 roku wspólnie prowadzili w Wilnie własny zakład fotograficzny. Razem realizowali także tematy fotograficzne, dlatego też swoje fotografie sygnowali jako wspólne dzieło. W latach 30. i 40. XX w. niestrudzenie dokumentowali Wilno, począwszy od planów ogólnych na detalach architektonicznych kończąc.
Opuszczając Wilno w 1945 r. zostawili 439 szklanych negatywów, w obecnym Litewskim Muzeum Malarstwa. W 1945 roku Bolesława i Edmund Zdanowscy osiedlili się w Gdyni, gdzie kontynuowali swoją drogę artystyczną i pedagogiczną. Założyli pierwszą na Wybrzeżu szkołę fotograficzną - współtworzyli Liceum Fotografiki Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych w Gdyni, w 1952 roku przekształcone w Technikum Sztuk Plastycznych w Gdyni-Orłowie. Oboje pracowali tam aż do 1970 r. Przez 25 lat pracy zawodowej Zdanowscy wykształcili około 500 uczniów - późniejszych artystów fotografików, operatorów telewizji i filmu, pedagogów fotografii. Ciągle bliski był im temat miasta. Fotografowali Gdańsk i Gdynię uwieczniając na fotografiach ciekawe miejsca i przemiany zachodzące w miejskim krajobrazie.
Jan Bortkiewicz, kierownik DCF "Domek Romański"